Ավան Յուզբաշի

Ավան Յուզբաշի
Аван Юзбаши
Այլ անուններ:	Մելիք Հովհաննես
Անգլերեն:	Avan Yuzbashi
Հայերեն:	Ավան Յուզբաշի
Ծննդյան տարեթիվը:	1670
Մահվան տարեթիվը:	1735
Համառոտ տվյալներ: XVIII դարի 1-ին քառորդի հայ ազատագրական շարժումների ղեկավար Արցախում:

Կենսագրություն

Ծնվել է մոտ 1670թ.:

Մահացել է 1735թ.:

Աշխատանքային գործունեություն

• Ծառայել է Շիրվանի խանի զորքում:
• 1717թ. հաստատվել է Ղարաբաղի Շոշ գյուղում, ամրացրել վերջինիս բերդը (այժմ՝ Շուշի) և իր կազմակերպած զորախմբով, որպես հարյուրապետ (յուզբաշի), պայքարել պարսկական բռնապետության դեմ:
• 1722-1723թթ. պարսկական արշավանքի ժամանակ գլխավորել է Պետրոս I-ին ընդառաջ գնալու նպատակով Գանձակում կենտրոնացած հայկական զորախմբերից մեկը:
• Եսայի Հասան Ջալայանի հետ ղեկավարել է սղնախների (բերդեր և բնական ամրություններ) զինված ուժերը:
• 1724թ. գարնանն իր զորախմբով (2000 մարտիկ) անցել է Սյունիք, զինակցել Դավիթ Բեկին:
• 1725-1758թթ. թուրկական զորքերի դեմ մարտերում հռչակվել է խիզախությամբ և զորավարական հմտությամբ, որի համար պարսից շահը նրան շնորհել է «խանի» և «սպասալարի» տիտղոսներ:
• 1728թ. եղբոր՝ Թարխան Յուզբաշու հետ ռուսական հրամանատարությունից օգնության ակնկալիքով մեկնել է Բաքու, 1729թ.՝ Ռուսաստանին անցած Մերձկասպյան շրջաններ, ծառայել է Հայկական էսկադրոնում:

Ձեռքբերումներ

• «Խանի» և «սպալասարի» տիտղոսներ (պարսից շահի կողմից):

Այլ

• Լոռու գավառի Մելիքյան տոհմից է, Ղուկաս վարդապետի որդին:
• 1734թ. ռուսական կառավարությունը Հյուսիսային Կովկասում, իբրև կալվածք, Ավան Յուզբաշուն նվիրել է Ղարաբաղից գաղթած հայերով բնակեցված 9 գյուղ:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Աբրահամյան Ա.Գ., Մի էջ Անդրկովկասի ժողովուրդների և հայ-ռուսական հարաբերությունների պատմությունից, Երևան, 1953:
• Эзов Г.А., Сношения Петра Великого с армянским народом, СПБ, 1898.
• Арутюнян П.Т., Освобадиельное движение армянского народа в первой четверти XVIII в., М., 1954.
• Вирабян А. Знаменитые арцахцы, Ер., 1992.
• Саркисян С. Т. Энциклопедия Арцах-Карабаха. Спб., 2005. - 312 с.
• Армянское войско в XVIII веке. Из истории армяно-русского военного содружества. (Исследования и документы). Подготовил к изд. А.Н.Хачатрян. Ер., 1968.
• Меликства Хамсы (1600-1827): Материалы для новой армянской истории /Раффи: [Пер с арм. Л Казаряна; Предисл. Б. Улубабяна].-Ер : Наири, 1991.