Աբելյան Հովհաննես Հարությունի

Աբելյան Հովհաննես Հարությունի
Абелян Оганес Арутюнович
Անգլերեն:	Abelyan Hovhannes
Հայերեն:	Աբելյան Հովհաննես Հարությունի
Ծննդյան տարեթիվը:	23.10.1865
Ծննդավայրը:	Շամախի, Ադրբեջան
Մահվան տարեթիվը:	01.07.1936
Մահվան վայրը:	Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն
Համառոտ տվյալներ: Դերասան:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1865թ. հոկտեմբերի 23-ին Ադրբեջանի Շամախի քաղաքում:

Կրթություն

• Նախնական կրթությունն ստացել է Շամախիում:
• Սովորել է Բաքվի ծխական դպրոցում:
• Սովորել է Բաքվի ռուսական ռեալական ուսումնարանում:
• 1886թ. ընդունվել է Թիֆլիսի «Հայոց դրամատիկական ակումբի» խումբը, դիմախաղի, ձայնի առոգանության դասեր առել Պետրոս Ադամյանից:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1880թ. մասնակցել է աշակերտական ներկայացումներին և Ս. Սաֆրազյանի խմբի հյուրախաղերին:
• 1882թ. Բաքվում սկսել է բեմական պրոֆեսիոնալ գործունեությունը Ա. Գոնչարովի ռուսական խմբում՝ որպես բեմահարդար, նան դերասան՝ դրամատիկ և օպերետային ներկայացումներում:
• 1887–1891թթ. խաղացել է հայկական և ռուսական ներկայացումներում:
• 1891թ.-ից հանդես է եկել հայկական թատրոնում՝ Թիֆլիսում, Բաքվում և այլուր:
• 1895թ. հիմնել է Թիֆլիսի «Հայոց դերասանական ընկերություն» թատերախումբը:
• 1901–1905թթ. Գ. Պետրոսյանի հետ վարել է Թիֆլիսի մշտական թատերախումբը (1905թ.-ից՝ նաև ռեժիսոր):
• 1908թ. Ա. Արմենյանի հետ կազմակերպել է Աբելյան-Արմենյան թատերախումբը:
• 1912թ. գլխավորել է հայ թատրոնի հյուրախաղերը Մոսկվայում և Սանկտ Պետերբուրգում:
• 1913թ. իր խմբով ելույթներ է ունեցել Իրանում, Միջին Ասիայում:
• 1917թ.՝ «Հայ դրամատիկական դերասանների միության» նախագահ:
• 1925թ. հայկական թատերախմբերի հետ խաղացել է Կոստանդնուպոլսում, Զմյուռնիայում, Եգիպտոսում, Փարիզում, Բրյուսելում, Լոնդոնում, ԱԱՆ-ում:
• 1925թ.՝ Երևանի առաջին պետական թատրոնի (Սունդուկյանի անվան) դերասան:
• 1926թ.-ից սկսել է շրջագայությունները Կովկասում, Ռուսաստանի հարավում, Միջին Ասիայում:
• 1927-1928թթ.՝ Բաքվի հայկական թատրոնի դերասան:

Դերեր

• էլիզբարով - Շիրվանզադեի «Պատվի համար»:
• Ռուստամ, Բարխուդար - Շիրվանզադեի «Նամուս»:
• Գիժ Դանել - Շիրվանզադեի «Չար ոգի»:
• Ավենգալի - Գեի «Տրիլբի»:
• Շտոկման - Իբսենի «Դոկտոր Շտոկման»:
• Պեպո - Սունդուկյանի «Պեպո»:
• Վանահայր - Շանթի «Հին աստվածներ»:
• Աբիսողոմ աղա, Պաղտասար - Պարոնյւսնի «Մեծապատիվ մուրացկաններ», «Պաղտասար աղբար»:
• Ասլան ամի - Վ.Վաղարշյանի «Օղակում»:
• Օթելլո, Լիր - Շեքսպիրի «Օթելլո», «Լիր արքա»:
• Ժադով - Ա.Օստրովսկու «Եկամտաբեր պաշտոն»:

Ձեռքբերումներ

• 1913թ.՝ Առյուծի և Արևի առաջին աստիճանի շքանշան Իրանի շահի կողմից:
• 1925թ.՝ ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ:
• 1932թ.՝ ՀՍԱՀ աշխատանքի հերոս:

Այլ

• Վ. Գունիայի, Ն. Գարոնիա–Ցագարելու, Կ. Ղիփիանու, Կ. Մեսխու, Վ. Աբաշիձեի, Լ. Ալեքսի-Մեսխիշվիլու, Հ. Արաբլինսկու, Մ. Ալիևի, Ա. Շարիֆզադեի հետ Աբելյանի բարեկամությունը նպաստել է վրաց, ադրբեջանական և հայ թատրոնների կապերի փոխադարձ ամրապնդմանը, ազգային բեմերի գոյատևմանը:
• 1936թ. Վանաձորի դրամատիկական թատրոնը կոչվել է Աբելյանի անունով:
• Երևանի փողոցներից մեկը կրում է Աբելյանի անունը:
• Աբելյան Ալեքսանդրիեղբայրն է:

Տեսանյութեր

• Հովհաննես Աբելյան:
• Հովհաննես Աբելյան:

Հրապարակումներ մամուլում

• Հովհաննես Աբելայն:ԱԶԳ:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Մելիքսեթյան Ս., Հովհաննես Աբելյան, Երևան, Հայպետհրատ, 1954:
• Հայ Սովետական Թատրոնի Պատմություն, 1967:
• Երկանյան Վ.Ս., Հայկական մշակույթը 1800-1917թթ., Երևան, 1982:
• Հայ թատրոնի մասին:Հովհաննես Աբելյան:
• ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ:Հովհաննես Աբելյան
• Биография Ованес Абелян - Peoples.ru.