Ծերենց

Ծերենց
Церенц
Պատկերիկի ստեղծման սխալ. Նման նիշք չկա
Այլ անուններ:	Շիշմանյան Հովսեփ
Անգլերեն:	Tserenc
Հայերեն:	Ծերենց
Ծննդյան տարեթիվը:	16.09.1822
Ծննդավայրը:	Կոստանդնուպոլիս, Թուրքիա
Մահվան տարեթիվը:	17.02.1888
Մահվան վայրը:	Թիֆլիս, Վրաստան
Համառոտ տվյալներ: Գրող, հրապարակախոս:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1822թ. սեպտեմբերի 16-ին Թուրքիայի մայրաքաղաք Կոստանդնուպոլսում:

Մահացել է 1888թ. փետրվարի 17-ին Վրաստանի մայրաքաղաք Թիֆլիսում:

Կրթություն

• Միջնակարգ կրթությունն ստացել է Վենետիկի Մխիթարյան վարժարանում։
• 1852թ. ավարտել է Իտալիայի Պիզայի համալսարանը:
• 1846թ. ընդունվել է Սորբոնի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետը:

Աշխատանքային գործունեություն

• Դասավանդել է Մուրատ-Ռափայելյան վարժարանում:
• 1849թ. Ն Ռուսինյանի և այլոց հետ հիմնել է ուսանողական «Արարատյան ընկերությունը»:
• 1853թ. Կոստանդնուպոլսում մասնակցել է Ազգային սահմանադրության մշակմանը:
• 1860-ական թթ. ծավալել է քաղաքական գործունեություն, զբաղվել հայ ժողովրդի ազատագրական շարժման հարցրեով:
• Աշխատակցել է Մ.Մամուրյանի «Արևելյան մամուլ» հանդեսին:

Այլ

• Գրել է պատմավեպեր, որոնցում պատկերել է հայրենիքի անկախության և ազատագրության համար մղվող պայքարը:
• Ծերենցի քաղաքական երազանքը, հասարակական իդեալները խարսխվել են 18-րդ դարի եվրոպական լուսավորիչների գաղափարների վրա:
• 1860-ական թ. սկզբներին, լինելով Կոստանդնուպոլսում կազմակերպված «Բարեգործության ընկերության» հիմնադիրներից մեկը, զբաղվել է հայ ժողովրդի ազատագրական շարժման հարցերով, հարել Սվաճյան-Նալբանդյան խմբին։ Զեյթունի ապստամբության նախօրեին մեկնել է Կիլիկիա, հալածվել քաղաքական գործնուեության համար։
• Ենթարկվելով նոր հալածանքների՝ 1876 թվականին բժշկի պաշտոնով մեկնել է Կիպրոս։ Կյանքի վերջին տարիներին Ծերենցն ապրել է Թիֆլիսում։ Այդ շրջանում նա եղել է Վանում, Ալաշկերտում, Բասենում և այլուր, բժշկական օգնություն ցույց տվել բնակչությանը։
• Նրա առաջին վեպը՝ «Թորոս Լևոնի»–ն (1877), պատկերում է Կիլիկիայի պատմական իրադարձությունները։ Քննադատելով հայ ֆեոդալների կենտրոնախույս ձգտումները՝ Թորոսը երկրի անկախության վերականգնման երաշխիքը տեսնում էր ժողովրդի միասնության և կենտրոնաձիգ իշխանության հաստատման մեջ։
• «Երկունք Թ դարու» պատմավեպում նկարագրում է հայրենիքի ազատագրման համար արաբական խալիֆայության դեմ հանդես է գալիս «ժողովրդի մարդը»՝ Խութեցի Հովնանը։ Նա ոտքի է հանում ժողովրդին՝ վերականգնելու Բագրատունյաց պետականությունը։ Ազնվականությանն անվանելով «բազմագլխյան վիշապ»՝ Հովնանը գտնում է, որ երկրի անկախության գլխավոր հենարանը «ժողովրդոց բանակն» է։ Հովնանի կերպարում հեղինակն ընդգծել է անձնազոհության, անշահասիրության, մարդկային առաքինության բարձր հատկանիշները։ Վեպն ավարտվում է «երկունքից» ծնվող լավատեսությամբ. հաղթում է ժողովուրդը՝ վերականգնելով երկրի անկախությունը։
• «Թեոդորոս Ռշտունի» վեպում արտահայնված են Ծերենցի ըմբռնումները՝ կապված հայ ֆեոդալական իշխանության ներքին հակասությունների և պետականության անկման հետ։ Թեման վերցված է 7-րդ դարում Հայաստանում տեղի ունեցած պատմական իրադարձություններից։ Ներկայացնելով Բյուզանդիայի և Պարսից պատերազմների թատերաբեմ դարձած Հայաստանի ծանր վիճակը՝ Ծերենցը ժողովրդին կոչ է անում դուրս գալ ընդդեմ բռնակալների։
• Ծերենցի դերը նշանակալից է նաև պատմա–ռոմանտիկական դասական վեպի ստեղծման ու զարգացման գործում։

Նկարներ

• Պատկերիկի ստեղծման սխալ. Նման նիշք չկա
• Պատկերիկի ստեղծման սխալ. Նման նիշք չկա
• Պատկերիկի ստեղծման սխալ. Նման նիշք չկա

Մատենագիտություն

• Ծերենց, Թորոս Լեւոնի, պատմավեպ, 1877:
• Ծերենց, Երկունք Թ դարու, 1879:
• Ծերենց, Թէոդորոս Ռշտունի, 1881:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր(կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ.,Հ.1,Աբալյան-Ղուշչյան,2005:
• Ծերենց (Տոքթ. Յովսէփ Շիշմանեան, 1822-1888). Հայ ժողովուրդի ազատագրական պայքարի պատմավէպին նահապետը (Ծննդեան 190ամեակին առթիւ):