| Ներսիսյան Մկրտիչ Գեղամի | |
| Нерсисян Мкртич Гегамович | |
| |
| Անգլերեն: | Nersisyan Mkrtich |
| Հայերեն: | Ներսիսյան Մկրտիչ Գեղամի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 25.11.1909 |
| Ծննդավայրը: | Փարպի, Հայաստան |
| Մահվան տարեթիվը: | 28.01.1999 |
| Մահվան վայրը: | Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն |
| Համառոտ տվյալներ: Պատմաբան, ԵՊՀ ռեկտոր: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1909թ. նոյեմբերի 25-ին Հայաստանի Փարպի գյուղում (այժմ՝ ՀՀ Արագածոտնի մարզում):
Մահացել է 1999թ. հունվարի 28-ին Հայաստանի Հանրապետության մայրաքաղաք Երևանում:
Կրթություն
- 1931թ. ավարտել է ԵՊՀ:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1931-1937թթ.՝ ՀԿԿ Կենտկոմին կից կուսակցության պատմության ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող:
- 1938-1940թթ.՝ ԽՍՀՄ ԳԱ հայկական մասնաճյուղի (Արմֆան) պատմության և նյութական կուլտուրայի ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող:
- 1940-1941թթ.՝ տնօրեն:
- 1944-1946թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ պատմության ինստիտուտի փոխտնօրեն:
- 1950-1962թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ փոխտնօրեն:
- 1958-1999թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ հայագիտական «Պատմա-բանասիրական հանդեսի» խմբագիր (հանդեսի հիմնադիրն ինքն էր):
- 1962-1966թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ հասարակական գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս քարտուղար:
- 1966-1977թթ.՝ ԵՊՀ ռեկտոր:
- 1977-1999թթ.՝ ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտի հայ-ռուսական հարաբերությունների պատմության բաժնի վարիչ, գիտական թեմայի ղեկավար:
Ձեռքբերումներ
- 1946թ.՝ պատմական գիտությունների դոկտոր:
- 1950թ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս:
- 1961թ.՝ ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ:
Այլ
- 1941-1943թթ. մասնակցել է գերմանական ֆաշիզմի դեմ մղած Հայրենական մեծ պատերազմին, վիրավորվել Կովկասի պաշտպանության համար մղված մարտերից մեկում:
- Աշխատությունները հիմնականում վերաբերում են հայ-ռուսական հարաբերություններին, հայ ազգագրական պայքարի, հայոց ցեղասպանության հիմնախնդիրներին:
- Մկրտիչ Ներսիսյանը հայ պատմագրության մեջ տևական ընդմիջումներից հետո առաջինը վերսկսեց հայ ազգ-ազատագրական պայքարի պատմության հետազոտումը. այդ խնդրին նվիրված նրա աշխատությունները խթանեցին հայ պատմագրության մեջ Արևմտյան Հայաստանի և Հայկական հարցի պատմության մշակման գործընթացին:
Հրապարակումներ մամուլում
Մատենագիտություն
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Երևանի պետական համալսարանի ռեկտորները, կազմող՝ Լ.Պ. Ղարիբջանյան, Երևանի համալս. հրատ., 1999, 152էջ:
Ակադեմիկոս Մ. Գ. Ներսիսյանի աշխատությունների մատենագիտություն: Պատմա-բանասիր. հանդես / ՀՀ ԳԱԱ. - 1999. - № 1. - էջ 22-47: Աղայան Էդ., Մկրտիչ Ներսիսյան: [Ծննդյան 70-ամյակի առթիվ]: Հայրենիքի ձայն. - 1970. - 16 դեկտ. - էջ 4-5: Ասատրյան Գ., Ակադեմիկոս Մկրտիչ Ներսիսյան - 85: Իրան-Նամե. - 1995. - № 6. - էջ 13: Ասատրյան Գ., Ակադեմիկոս Մկրտիչ Ներսիսյան - 85: Իրան-Նամե. - 1996. - № 1. - էջ 13: Ասատրյան Գ., Ակադեմիկոս Մկրտիչ Ներսիսյան: Իրան-Նամե. - 1999. - № 32-34. - էջ 109. - Մահախոսական: Ավետիսյան Հ., Պատմաբանի վաստակը: [Մ. Ներսիսյանի "Հայ ժողովրդի նոր պատմության էջերից" ժողովածուի լույս տեսնելու առթիվ]: Գրքերի աշխարհ. - 1982. - № 12. - էջ 5: Ավետիսյան Հ., Անվանի պատմաբանի ծննդյան 85 տարին։ [Ակադեմիկոս Մ. Գ. Ներսիսյանի]: Հայաստանի Հանրապետություն. - 1995. - 15 նոյեմբ. - № 286: Բարխուդարյան Վ. Բ., Մկրտիչ Գեղամի Ներսիսյան։ (Գիտնականն ու հասարակական գործիչը): Պատմա-բանասիր. հանդես / ՀՀ ԳԱԱ. - 1999. - № 1. - էջ 7-21: Բարխուդարյան Վ. Բ., Ներսիսյան Մկրտիչ Գեղամի: Հայկական սովետական հանրագիտարան. - Եր. - 1982. - Հ. 8. - էջ 259-260: Բարսեղյան, Խ. Հ., Ականավոր գիտնականն ու վաստակաշատ մանակավարժը: (Ակադեմիկոս Մ. Գ. Ներսիսյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ): Բանվոր. - 1980. - 25 նոյեմբերի: Գալոյան Գ. Ա., Ականավոր գիտնականն ու հասարակական գործիչը: (ՀՍՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս Մ. Գ. Ներսիսյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ): Սովետ. Հայաստան. - 1980. - 4 դեկտեմբերի: Գալոյան Գ. Ա., Ականավոր գիտնականն ու հասարակական գործիչ:(Մ. Գ. Ներսիսյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ): Լրաբեր (Լոս- Անջելես). - 1981. - 28 փետրվարի: Գիտնականն ու քաղաքացին: (ՀՍՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս Մկրտիչ Ներսիսյանի ծննդյան 60-ամյակի առթիվ): Լրաբեր հաս. գիտ. / ՀՍՍՀ ԳԱ. - 1970. - № 10. - էջ 108-113: Գրիգորյան Զ., Գիրք ժողովուրդների հայրենասիրության ու բարեկամության մասին. - Լենինյան ուղիով. - 1965. - № 12. - էջ 99-104: Ներսիսյան Մ. Գ. 1812 թվականի հայրենական պատերազմը և Կովկասի ժողովուրդները. - Եր.: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - 1965. - 416 էջ. - Գրախոսություն: Ինճիկյան Հ., Դարի առաջին ցեղասպանությունը. - Սովետական Հայաստան. - 1983. - 1 մարտի: Հայերի ցեղասպանությունը Օսմանյան կայսրության մեջ: Փաստաթղթերի և նյութերի ժողովածու / Կազմ. Մ. Գ. Ներսիսյան, Ռ. Գ. Սահակյան: Խմբ. Մ. Գ. Ներսիսյան. - Եր. - 1982. - XVI, 685 էջ. - Գրախոսություն: Խառատյան Ա. Ա., Հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարի հիմնահարցը ակադեմիկոս Մ. Գ. Ներսիսյանի գնահատմամբ: Պատմա-բանասիր. հանդես / ՀՀ ԳԱԱ. - 1999. - № 1. - էջ 81-94: Կարապետյան Մ., Հայ պատմագրության նահապետը։ [Հիշատակի խոսք Մ. Գ. Ներսիսյանի մահվան կապակցությամբ]: Հայաստան. - 1999. - 30 հունվ. - № 9: Կարապետյան Մ., Հայոց պատմագրության նահապետը։ [Ակադեմիկոս Մկրտիչ Ներսիսյանի մասին]: Հայաստան. - 1995. - 14 նոյեմբ. - № 112: Կարապետյան Մ., Հայոց պատմագրության նահապետը։ [Ակադեմիկոս Մկրտիչ Ներսիսյանի մասին]: Արաքս. - Պեյրութ. - 1995. - 10 դեկտ. - № 20: Կարապետյան Մ., Նոր աշխատություն պատմության կեղծարարների դեմ. - Հայաստանի Հանրապետություն. - 1999. - 30 հունվ. - № 18: Ներսիսյան Մ. Գ. Պատմության կեղծարարները. - Եր.։ Գիտություն. - 1998. - 343 էջ. - Գրախոսություն: Կարինյան Ա. Բ., Տեղեկագիր / ՀՍՍՀ ԳԱ. Հաս. գիտ. - 1959. - №4. - էջ 89-98: Ներսիսյան Մ. Գ. Դեկաբրիստները Հայաստանում. - Եր.: Հայպետհրատ. - 1958. - 440 էջ. - Գրախոսություն: Կարինյան Ա. Բ., Երևան. - 1959. - 3 հունվարի: Ներսիսյան Մ. Գ. Դեկաբրիստները Հայաստանում. - Եր.: Հայպետհրատ. - 1958. - 440 էջ. - Գրախոսություն: Կոստանդյան Է., Անվանի պատմաբանը և հասարակական գործիչը։ [Մ. Գ. Ներսիսյանի ծննդյան 85-ամյակի առթիվ]: Հանդես Երևանի համալսարանի. - 1995. - № 3. - էջ 23-27: Հակոբյան Թ., Արժեքավոր գիտնականն ու հասարակական գործիչը: [Մ. Գ. Ներսիսյանի ծննդյան 60- ամյակի առթիվ]: Երևանի համալս. - 1970. - № 8. - էջ 53-54: Համբարյան Ա. Ս., Անվանի գիտնականն ու հասարակական գործիչը։ [Մ. Գ. Ներսիսյանի մասին]: Ազգ. - 1995. - 17 դեկտ. - № 222. - էջ 4: Համբարյան Ա. Ս., Բազմավաստակ գիտնականը։ [Մ. Գ. Ներսիսյան]: Հնչակ Հայաստանի. - 1995. - 2 դեկտ. - № 4: Համբարյան Ա. Ս., Վաստակաշատ պատմաբանի հոդվածների ընտրանին. - Հայրենիքի ձայն. - 1984. - 31 հոկտ. - № 44: Ներսիսյան Մ. Գ. Հայ ժողովրդի նոր պատմության էջերից. - Եր. - 1982. - Գրախոսություն: Հայրենիքի ձայն. - 1967. - 5 փետր. - էջ 5: Հայության ցեղասպանությունը Օսմանյան կայսրության մեջ: Փաստաթղթերի և նյութերի ժողովածու / Կազմ. Մ. Գ. Ներսիսյան., Ռ. Գ. Սահակյան. Խմբ. Մ. Գ. Ներսիսյան. - Եր. - 1966. - 561 էջ [Ռուս. լեզվ.]. - Գրախոսություն: Հարությունյան Ա., Արժեքավոր գիտական հետազոտություն: Սովետական Հայաստան. - 1959. - № 6. - էջ 42-43: Ներսիսյան Մ. Գ. Դեկաբրիստները Հայաստաանում. - Եր.: Հայպետհրատ. - 1958. - 440 էջ. - Գրախոսություն: Հովհաննիսյան Հ., Ակադեմիկոս Մկրտիչ Ներսիսյանի 60-ամյակը: Բանբեր Երևանի համալս. - 1970. - № 3. - էջ 42-43: Ղազախեցյան Վ.Մ., Գ. Ներսիսյան: (Ծննդյան 70-ամյակի առթիվ): Պատմա-բանասիր. հանդես / ՀՍՍՀ ԳԱ. - 1980. - № 4. - էջ 269-272: Ճէրէճյան Ե., Արարատ (Բեյրութ). - 1983. - 12 փետրվարի: Ներսիսյան Մ. Գ. Հայ ժողովրդի նոր պատմության էջերից. - Եր. - 1982. - 406 էջ. - Գրախոսություն: Մաղալյան Ա., Մեր օրերի մեծ պատմաբանը։ [Մ. Գ. Ներսիսյան]: Երևանի համալսարան. - 2000. - 15 նոյեմբ. - № 20: Մարտիրոսյան Վ., Սուվորովը և ռուս-հայկական հարաբերությունները. - Սովետ. Հայատան. - 1982. - 6 հունիսի: Ներսիսյան Մ. Գ. Ա. Վ. Սուվորովը և ռուս-հայկական հարաբերությունները 1770-1780-ական թվականներին. - Եր.: Հայաստան. - 1981. - 180 էջ. - Գրախոսություն: Մելիքսեթյան Վ., Արժեքավոր ուսումնասիրություն Հայաստանում աքսորված դեկաբրիստների մասին. - Բանվոր. - 1976. - 9 ապրիլի: Ներսիսյան Մ. Գ. Դեկաբրիստները Հայաստանում. - Եր.: Երևանի համալս. հրատ. - 1975. - 267 էջ. - Գրախոսություն: Մելիքսեթյան Վ., Ուշագրավ աշխատություն դեկաբրիստների մասին. - Սովետական Հայաստան. - 1959. - 7 ապրիլի: Ներսիսյան Մ. Գ. Դեկաբրիստները Հայաստանում. - Եր.: Հայպետհրատ. - 1958. - 440 էջ. - Գրախոսություն: Միքայելյան Վ., Պատմագիտական արժեքավոր աշխատություն. - Սովետական գրակ. - 1956. - № 1. - էջ 162-166: Ներսիսյան Մ. Գ. Հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարը թուրքական բռնապետության դեմ 1850-1870 թթ. - Եր. - 1955. - 531 էջ. - Գրախոսություն: Միքայելյան Վ. Ա., Մկրտիչ Ներսիսյան: [Վ. Համբարձումյանի, Ֆ. Սարգսյանի, Գ. Բրուտյանի և Զ. Եկավյանի (Լիսաբոն) շնորհավորանքները ակադեմիկոս-պատմագետին Մովսես Խորենացու մեդալով պարգևատրելու առթիվ]: Նպատակ. - 1995. - 1-15 դեկտ. - № 19: Միքայելյան, Վ. Ա., Մկրտիչ Ներսիսյան: [Ծննդյան 75-ամյակի առթիվ]: Լրաբեր հաս. գիտ. / ՀՍՍՀ ԳԱ. - 1985. - № 12. - էջ 75-78: Մկրտիչ Գեղամի Ներսիսյան: [Ծննդյան 85-ամյակի առթիվ]: Լրաբեր հաս. գիտ. / ՀՀ ԳԱԱ. - 1996. - № 1. - էջ 155 [Անստորագիր]: Մուրադյան Պ., Պատմաբանի վաստակը: Հայրենիքի ձայն. - 1981. - 14 հունվ. - էջ 6: Մուրադյան Պ., «Պատմա-բանասիրական հանդեսի հիմնադիր խմբագիրը։ [Մ. Գ. Ներսիսյան]: Պատմա-բանասիր. հանդես / ՀՀ ԳԱԱ. - 1999. - № 1. - էջ 62-66. - Գրախոսություն: Մուրադյան Պ., Չարախոսության և զրպարտանքի դեմ։ [Սեյրան Գրիգորյանի «Պարույր Սևակը անուններ է տալիս» հոդվածում մտավորականներին և «Պատմա-բանասիրական հանդես»-ի գլխավոր խմբագիր Մ. Գ. Ներսիսյանին ուղղված հանիրավի, մտացածին, միտումնավոր քննադատության մասին]: Պատմա-բանասիր. հանդես / ՀՀ ԳԱԱ. - 1995. - № 1. - էջ 257-266: