Անդրանիկ

Անդրանիկ
Андраник
Այլ անուններ:	Օզանյան Անդրանիկ Թորոսի
Անգլերեն:	Andranik
Հայերեն:	Անդրանիկ
Ծննդյան տարեթիվը:	25.02.1865
Ծննդավայրը:	Շապին-Գարահիսար, Արևմտյան Հայաստան
Մահվան տարեթիվը:	31.08.1927
Մահվան վայրը:	Չիկո, ԱՄՆ
Համառոտ տվյալներ: Հայ ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ, զորավար:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1865թ. փետրվարի 25-ին Արևմտյան Հայաստանի Շապին-Գարահիսար քաղաքում:

Մահացել է 1927թ. օգոստոսի 31-ին Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների Չիկո քաղաքում (Սակրամենտոյի մոտ):

Կրթություն

• Սովորել է Շապին-Գարահիսարի Մուշեղյան վարժարանում, «մկրտվել հեղափոխական»:

Գործունեություն

• Հորն անարգած փուրքին ահաբեկելու համար բանտարկությունից խուսափելու նպատակով մեկնել է Կոստանդնուպոլիս, աշխատել զինագործարանում, ապա անցել Ռումինիա:
• 1891թ. անդամագրվել է ՍԴՀԿ-ին, շուրջ մեկ տարի անց դարձել ՀՀԴ անդամ (դաշնակցությունից հեռացել է 1907թ., վերականգնվել է 1914թ. և երկրորդ անգամ հեռացել 1917թ.):
• XIX դարի 90-ական թթ. զինվորագրվել է Գուրգենի, Աղբյուր Սերոբի հայդուկախմբերում:
• Զենք ձեռք բերելու, ազատագրական ուժերը համախմբելու նպատակով եղել է Սևաստոպոլում, Բաթումում, Թիֆլիսում, Կարսում, Էջմիածնում, Էջմիածնում, Թավրիզում, Սալմաստում և այլուր:
• Համագործակցել է Հրայրի, Նիկոլ Դումանի, Սեպուհի, Մեծն Մուրադի հետ:
• Աղբյուր Սերոբի մահից (1899) հետո գլխավորել է բազմաթիվ ինքնապաշտպանական մարտեր: Նրան մեծ համբավ են բերել հատկապես Առաքելոց վանքի (1901, նոյեմբեր) և Ախթամարի (1904, օգոստոս) կռիվները:
• 1904թ. վերջին եղել է Իրանում և Այսրկովկասում, հանդիպել է հասարակական, քաղաքական շրջանների հետ. Թիֆլիսում բարեկամական կապեր է հաստատել և 1904-1920-ական թթ. մշտապես առընչվել ու խորհրդակցել է Հ. Թումանյանի հետ:
• Հայ-թաթարական կռիվների ժամանակ, զենք հայթայթելու նպատակով ուղարկվել է Ֆրանսիա և Բուլղարիա:
• Երիտթուրքական հեղաշրջումից (1908) հետո հանդես է եկել ՀՀԴ երիտթուրքական համագործակցության դեմ, մերժել թուրքական խորհրդարանի անդամ դառնալու ՀՀԴ առաջարկը:
• Բալկանյան 1-ին պատերազմում (1912-1923) Գարեգին Նժդեհի հրամանատարության ներքո կազմավորել է հայկական կամավոր վաշտ և բուլղարական բանակի կազմում մարտնչել թուրքական զորքերի դեմ, արժանացել սպայի կոչման ու մարտական շքանշանների:

Ձեռքբերումներ

• Հայ ժողովրդական հերոս:
• Բուլղարիայի ժողովրդական հերոս:

Այլ

• Թաղվել է Ֆրեզնոյում (ԱՄՆ), 1928թ. աճյունը տեղափոխվել է Փարիզի Պեր Լաշեզ գերեզմանատուն, 2000թ.՝ Երևան, ամփոփված է Եռաբլուրում:

Նկարներ

• Պատկերիկի ստեղծման սխալ. Նման նիշք չկա

  նկարի նկարագրության տեքստ

Տեսանյութեր

• Տեսանյութի նկարագրության տեքստ:

Հրապարակումներ մամուլում

• Մամուլի նյութի նկարագրության տեքստ:

Մատենագիտություն

• Անդրանիկ, Մարտական հրահանգներ (կռվի ռազմուսույց, կանոնագիրք), 1906:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:
• Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Հոդվածի վերնագիր, Պատմաբանասիրական հանդես, Երևան, 2005, թիվ 2, էջ 41-45: